Boek | My Traitor’s Heart
Dit boek vond ik in een boekenkast met tweedehands boeken in McGregor, nadat we het Boesmanskloof pad hadden gelopen. De mooie titel en dat het gaat over Zuid-Afrika, zorgden ervoor dat ik het meenam. Jan Henk las het eerst, stilletjes, zonder veel te verklappen, maar ik kon aan hem zien dat het goed moest zijn. Toen hij het uit had, was het mijn beurt.
Het is geen makkelijk boek: het laat de verminkte werkelijkheid en erfenis van het apartheidsbewind in Zuid-Afrika zien. Sterker nog: vóelen. Terwijl je gewelddadige verhalen leest die zo rauw en lelijk zijn dat het onwerkelijk lijkt, zorgt Malan ervoor dat het geen ver van je bed show blijft, maar dat je, samen met hem, je eigen partijdigheid en je eigen angst in de ogen kijkt. Bij welke stam hoor je?
Het liet me niet los, de verhalen worden zo persoonlijk verteld en kleurrijk beschreven. Rian Malan combineert rauwe eerlijkheid over zijn eigen belevingswereld met (journalistieke) verslagen over de verbrandingen, verkrachtingen en mishandelingen die onder apartheidsbewind hebben plaats gevonden. Hij schildert in detail. De beschrijvingen zijn, zonder sensationeel te worden, prachtig.
Het boek begint met de geschiedenis van zijn voorgeslacht en brengt in beeld hoe zijn voorouders voorstanders en oprichters van het apartheid systeem zijn geweest. Hij vertelt tergend open over zijn strijd met deze erfenis. Hoe hij probeert om in een ontspannen open relatie te staan tegenover zijn zwarte landgenoten en hoe dat telkens weer mislukt.
Tegen het einde van het boek, toen ik moe werd van de vele wanhopige drinkgelagen met mannen in shebeens en me afvroeg waar de inzichten van de soberen en de vrouwen waren, ontmoet Malan een weduwe. Hij gaat naar haar toe omdat zij, een blanke, samenleeft met de arme zwarten. Ze heeft al zoveel verloren maar houdt toch vol. Vol liefde.
Het is een boek over liefde. Liefde op aarde, in de modder. Liefde midden in de lelijkheid van dood en verraad. We hebben het boek kado gegeven aan de Clarissen in Lusaka, op de dag van Sint Clara, met deze opdracht:
To the poor sisters of saint Clare,
Light is your name!
The tales in this book are dark and difficult but the light shines and conquers.
Amen.
