Ecobricks & Zero Waste
Eén van de films die we tijdens het eco-film festival in Kaapstad zagen is 'Trashed'. Een confronterende film over vuilnisbelten, verbrandingsovens en vooral heel veel plastic. Een schokkende ervaring om in 1,5 uur tijd al dat afval over je heen gestort te krijgen. De film roept op tot een zero waste maatschappij en laat een paar voorbeelden zien van wat er op dat vlak al gebeurt.
Na de film werd het woord gegeven aan Muna Lakhani, de oprichter en nationaal coördinator van het Institute for Zero Waste in Africa. Ik maakte gebruik van de gelegenheid om zijn mening te vragen over Ecobricks.
Ecobricks zijn een manier om plastic afval een functie te geven. Greyton Transition Town (GTT) stimuleert mensen om plastic flessen te verzamelen en deze vol te stoppen met plastic afval. Deze volgestopte plastic flessen kunnen vervolgens gebruikt worden als bouwmateriaal. GTT bouwt nu bijvoorbeeld een klaslokaal van Ecobricks. Peter (zie red een walvis) is één van de hofleveranciers, hij levert ecobricks op kleur. Ook de mensen uit de omliggende townships leveren veel Ecobricks aan. Zij verzamelen pastic afval en ruilen de gemaakte Ecobricks in bij een van de GTT Swopshops voor voedsel of kleding.
Muna liet geen gras groeien over zijn afkeuring van Ecobricks. In zijn ogen zijn ze niet duurzaam en zelfs gevaarlijk, omdat plastic giftig is. Wat hem betreft is er maar één manier om het plastic probleem op te lossen: het afval moet door de bedrijven die het plastic produceren opgeruimd worden. Hij gaat voor een échte oplossing. En voor een echte oplossing moet je naar de bron van het probleem: we moeten stoppen met spullen produceren die afval opleveren.
Daarnaast zei Muna grote moeite te hebben met het feit dat juist de zwaksten worden uitgenodigd om de ecobricks te maken. Dat daar tegenover staat dat ze in ruil voor het verzamelde afval eten krijgen, versterkt het ethische dilemma alleen maar. Deze mensen hebben blijkbaar zo weinig, dat ze bereid zijn om de troep die door de plasticindustrie wordt veroorzaakt op te ruimen.
Muna wil door actie te voeren de fabrikanten dwingen om verantwoordelijkheid te nemen. En daarmee komt het derde dilemma boven rond de ecobricks. Het lijkt een oplossing te bieden voor het plastic afval en neemt daardoor de wind uit de zeilen bij de activisten. Het geeft de fabrikant zelfs een reden om achterover te leunen en te zeggen dat zijn product een prima bestemming krijgt. Muna's veroordeling van de Ecobricks legt de complexiteit van het probleem bloot. Al deze argumenten zijn voor GTT echter niet doorslaggevend. Er is één argument dat alle voorgaande argumenten van tafel veegt: Er moet nu iets gebeuren met de situatie die nu bestaat. Er slingert nu heel veel zwerfafval rond in de armste delen van het land, de voormalige townships en de slums. Dit zorgt voor onleefbare situaties, want het afval wordt niet opgeruimd en maakt land onbruikbaar en water ondrinkbaar. Hier wordt al jaren te weinig aan gedaan en het probleem wordt groter. Op sommige plekken heerst diepe armoede en hebben mensen niet genoeg om in hun eigen levensonderhoud te voorzien. De swopshops van GTT zijn voor deze mensen een oplossing voor hun dagelijkse nood.
De mensen van GTT zijn zich bewust van de bezwaren. Als er door GTT gebouwd wordt met ecobricks, worden ze omhult met een laag klei. Zo immobiliseer je het afval, waardoor het niet in het milieu terecht komt en de mensen er niet mee in contact komen. Het klinkt niet erg aantrekkelijk, een gebouw gemaakt van afval. Maar de praktijk is dat er in de slums al veel afval wordt gebruikt als bouwmateriaal en dat gaat een stuk minder zorgvuldig dan met ecobricks.
Ecobricks zijn een voorbeeld van hoe activisme en praktisch idealisme tot een verschillende aanpak komen. Beide hebben we hard nodig.
